Dla wielu osób, które decydują się na pracę z wewnętrzym dzieckiem, zaskoczeniem jest, że nie pamietają z dzieciństwa nic, także z okresu po 5 roku życia trudno sobie coś przypomnieć.  Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dlaczego nie masz wspomnień z dzieciństwa. Poniżej przytaczam kilka popartych badaniami, opini w tym temacie.

Amnezja dziecięca

Amnezja dziecieca, której doświadcza każdy człowiek, nie jest do końca wyjaśnionym zjawiskiem. Faktem jest, że nie pamiętamy momentu narodzin i pierwszych 2-5 lat życia (nie ma jednoznaczej granicy wieku dla amnezji dziecięcej). Autorzy jednych z pierwszych badań (1941, Dudycha i Dudycha) podają, że średni wiek, do którego odnosi się pierwsze wspomnienie, wynosi u kobiet 3 lata i 6 miesięcy, a u mężczyzn – 3 lata i 8 miesięcy. Wspomnienia te mają charakter wybiórczy, można pamietać np. tylko jedno wydarzenie z okresu 3 lat lub mieć więcej wspomnień.

Co zazwyczaj pamiętamy?

Wydaje się też, że granice amnezji są różne dla różnych zdarzeń. Najczęściej pamiętane są narodziny rodzeństwa i hospitalizacja. Wiele osób pamięta narodziny rodzeństwa, nawet z okresu przed 2 roku życia, przy czym pamiętają mniej szczegółów dotyczących tego wydarzenia, niż gdy rodzeństwo przyszło na świat, kiedy mieli 3 lub 4 lata. Trwałość wspomnienia związana z narodzinamu rodzeństwa wynika być może z tego, że dziecko często słyszało o tym, że będzie miało siostrzyczkę lub braciszka, rozmawiało o okolicznościach i skutkach tego zdarzenia. Pobyt w szpitalu mógł zostać zapamiętany ze względu na to, że było zdarzeniem budzącym silny lęk.

Pamiętamy też to, co możemy opowiedzieć. Kiedy jesteśmy małymi dziećmi i mowa dopiero się wykształca, posługujemy się nielicznymi słowami albo bardzo prostymi zdaniami, nie mamy więc narzędzi potrzebnych do stworzenia i przechowania wspomnienia.

“Emocjonalna pustynia”

Badania wskazują (Rozwój umsłu, Siegel), że brak pamięci okresu dzieciństwa jest związany z wychowywaniem się dziecka w unikającym stylu przywiazania, czyli w relacji emocjonalne chłodnej, w zaniedbaniu i odrzuceniu.  To nie uraz typu przemoc fizyczna lub seksulana, jak początkowo twiedził Z. Freud, ale wychowywanie się na „emocjonalnej pustyni” powoduje, że nie mamy wspomnień.

Dwa systemy pamięci

Są też inne badania, które wskazują na to, że treści z dzieciństwa nie są całkowicie zapomniane.

Okazuje się, że niedojrzałość mózgu dziecka i nie pamiętanie dotyczny jedynie systemu świadomej pamięci deklaratywnej (inaczej pamięci explicite). Jednocześnie przeżycia małego dziecka są rejestrowane w systemie pamięci utajonej (implicite), która ujawnia się w zachowaniu, chociaż jest niedostępna świadomemu przypominaniu. Są dane wskazujące na to, że system pamięci implicite dojrzewa szybciej i podlega mniejszym zmianom rozwojowym niż system pamięci explicite (Greene, 1992; Nelson, 1997). Newcombe i Fox (1994) zastosowali u dzieci 10-letnich dwa pomiary dotyczące pamięci twarzy kolegów z przedszkola. Pokazywali dzieciom zdjęcia i mierzyli rozpoznawanie – jako wskaźnik pamięci explicite – oraz zmiany w przewodnictwie skórnym – jako przejaw pamięci implicite. Interesujące jest to, że chociaż efekty pamięci implicite okazały się niewysokie, to oba wskaźniki były niezależne od siebie. Na podstawie tego badania można przypuszczać, że przynajmniej niektóre doświadczenia z dzieciństwa są pamiętane, mimo braku świadomych wspomnień (Jagodzińska, Amnezja dziecięca).

M. Jagodzińska, Amnezja dziecięca, Przegląd psychologiczny (2000, tom 43, nr 3)

D. Siegiel, Rozwój umysłu, WUJ 2009