Zniekształcenia poznawcze

W Jak zaopiekować się swoim wewnętrznym dzieckiem napisałam o tym, że skrzywdzone dziecko myśli w zniekształcony sposób. Opisałam 4 zniekształcenia poznawcze : katastrofizowanie, myślenie skarajne, uogólnianie i czytanie w myślach.

Jest kilka typowych nieprawidłowości w sposobie myślenia, które sprawiają, że wpadamy w smutek, przygnębienie, złość. Zaburzone myślenie sprawia, że patrzymy na życie, lub na pojedyncze wydarzenia w najgorszy możliwy sposób.

Przepowiadanie przyszłość

„Nie uda się”, „Na pewno nie zdam”, „Nigdy nie znajdę pracy”, „Już zawsze będę sam/a” – to przykłady takich przepowiedni, którymi straszymy się w myślach. Przepowiadasz sobie przyszłość z założeniem, że sprawy potoczą się źle, albo jeszcze gorzej. O ile nie masz jakiegoś specjalnego daru, to nie potrafisz przewidywać przyszłości.

Lekceważenie pozytywów

Uważasz, że to co pozytywne, dobre, optymistyczne nie ma znaczenia. Lekceważysz swoje zalety i sukcesy. „Udało mi się”, „Coś tam może zrobiłam, ale ile jeszcze przede mną”, Być może uważasz, że należy ci się, żeby dobrze było, a nie zawsze jest dobrze. Zamiast docenić to, co może być źródłem szczęścia w twoim życiu skupiasz się na tym, czego nie masz, nie możesz mieć, albo chcesz mieć a nie masz.

Skupianie się na negatywach

Dostrzegasz na świecie wszystko co złe, brzydkie i ohydne, skrzętnie pomijając to co dobre, piękne i radosne. Analizujesz swoje błędy i porażki. Wychwytujesz błędy i porażki innych ludzi. Myślisz i mówisz o innych w kategoriach negatywnych skupiając się na ich wadach.

Postrzeganie świata przez pryzmat powinności

Zakładasz, że świat powinien być miejscem sprawiedliwym, gdzie dobrzy dostają nagrodę, a źli karę. Powinno być tak, że ci którzy kradną idą do więzienia, a ci którzy ciężko pracują mają dużo pieniędzy. Ludzie, którzy chcą mieć dzieci powinni je mieć, a są tacy którzy nie powinni. Zamiast skupić się na tym, jaka jest rzeczywistość i jak w niej szczęścliwie żyć, oczekujesz, że świat dostosuje się do twoich oczekiwań.

Szukanie w sobie winy

Patologiczne koncentrujesz się na obwinianiu siebie. Zamiast dostrzec udział innych osób w wydarzeniach i ich wpływie na sytuację, ty biczujesz siebie mówiąc „to wszystko moja wina”, „to moja wina, że małżeństwo się rozpadło”, „to moja wina, że mąż mnie zdradzał”, lub nawet „gdyby nie ja, to on/a żyłby/aby jeszcze”.

Obwinianie

Obwiniasz innych. Nie bierzesz odpowiedzialności za swoje czyny, za swoje emocje, za sytuację, w której się znajdujesz. „To wszystko przez moją matkę, bo mnie nie kochała”, „Jestem niewierny, bo moja żona za dużo mówi”, „Gdyby była dla mnie miła, to bym nie pił”

Porównywanie się

Porównujesz się z innymi, którzy w twoje ocenie mają łatwiej, lepiej, bardziej komfortowo. Uważasz, że jesteś gorszy od tych innych, czujesz że nie zasługujesz na nic dobrego albo zazdrościsz.

Ukierunkowanie na żal

„Gdybym się tylko lepiej przygotowała do tego egaminu”, „Gdybym nie wzięła tej oferty pracy tylko poczekała 2 miesiące” Wracasz do decyzji z przeszłości i skupiasz się na tym, że mogłaś/eś zrobić coś lepiej, mądrzej. Roztrząsasz przeszłość, zamiast skupić się na tym, żeby teraz zrobić coś lepiej, nie popełnić powtórnie tego samego błędu, skorygować swoją sytuację.

Odrzucanie realistycznego myślenia

Upierasz się przy swojej opini, odrzucasz realne kontrargumenty, choć wbija cię to w zły nastrój, np. myślisz, że “chcą spędzać ze mną czas tylko dlatego, że coś im gotuję”, „pracuję tylko dlatego, że nie było nikogo kto zaakceptował, by te kiepskie warunki”.

Czy dostrzegasz w swoim myśleniu, któryś z wymienioych wzorców?  Który jest typowy dla Ciebie? Kiedy rozpoznasz znieszktałcone wzorce myślowe możesz przystapić do ich korygowania. Pomocne mogą być 3 techniki.

Czy widzisz w tych wzorcach myślowych podobieństwo do tego, jak myśli małe dziecko?