loading please wait..

Wyłącz autopilota i wygraj dobry związek

 

Wyłącz autopilota i wygraj dobry związek, czyli jak mieć satysfakcjonujące relacje z ludźmi – wstęp

 

Życie definowane jest na przeróżne sposoby. Jedna z definicji określa życie jako sumę nawyków.

Nawyk to zachowanie, które wykonujemy automatycznie, czyli bez zastanowienia, zwykle w odpowiedzi na jakiś bodziec. Część nawyków to po prostu zachowania utrwalone częstym powtarzaniem, jak np. picie kawy na śniadanie lub joga w soboty.

Są jednak nawyki, które są powiązane z systemem nieuświadomionych przekonań dotyczących tego kim i jacy jesteśmy, jaki jest świat, jacy są inni ludzie.

Pomyślmy o takiej sytuacji: w sklepie kasjer wydaje za mało reszty, daje 10 zł zamiast 50 zł. Przydarza się to osobie A i osobie B. Osoba A czerwieniej na twarzy, reaguje oburzeniem, może nawet krzyczy na kasjera, a na pewno w nieprzyjemny sposób zwraca mu uwagę, „nikomu dziś nie można ufać” komentuje na koniec osoba A.

Osoba B uprzejmie zwraca się do kasjera „wydał mi Pan za mało reszty” pokazuje banknot i paragon.

W identycznej sytuacji te dwie osoby zareagowały inaczej, ponieważ inaczej zrozumiały sytuację. Osoba A i osoba B maja inny system przekonań. Osoba A uważa, że ludzie kręcą i oszukują, a osoba B takich negatywnych przekonań nie ma, przekonana jest o tym, że z ludźmi można się dogadać.

Zarówno osoba A i jak i B zareagowały automatycznie w odpowiedzi na sytuację, zgodnie ze swoimi przekonaniami.

W psychologii takie nawykowe reakcje, powtarzane i utrwalone mające źródło w podświadomych przekonaniach nazywamy strategiami. Prawdy, założenia na temat siebie, świata i innych ludzi to przekonania (schematy).

Przyczyną problemów interpersonalnych są nieadaptacyjne strategie radzenia sobie, np. strategie takie jak:

  • Atakowanie: krzyczenie na innych, oskarżanie, zarzucanie pretensjami
  • Wycofanie: milczenie, ignorowanie innych, wychodzenie z pomieszczenia
  • Podporządkowywanie się: stawianie potrzeb innych ponad swoje, spełnianie oczekiwań i żądań
  • Uczepianie się: szantażowanie emocjonalne, kontrolowanie, kurczowe trzymanie się drugiej osoby

 

Strategii zaczynamy uczyć się w dzieciństwie. Dziecko obserwuje rodziców i kiedy widzi, że matka reaguje agresją kiedy czuje strach, powtarza to. Dziecko poddaje się woli dominującego rodzica, bo dzięki temu unika lania (niestety dzieci były i są bite). Matka straszy, że odejdzie „jak nie będziesz grzeczna” i dziewczynka reaguje uczepieniem się „zrobię wszystko mamo, tylko nie zostawiaj mnie”. Ojciec jest chłodny i niedostpęlny dla dziecka, więc dziecko wycofuje się z relacji z nim i dzięki temu cierpi mniej.

Strategii uczymy się też jako starsi, np. w szkole dziecko zauważa, że kiedy daje odpisać lekcję to przestaje być obiektem żartów i staje się potrzebny, zyskuje „przyjaciół”.

Wszystkie te strategie na krótką metę, w sytuacjach i w relacjach, w kórych powstawały są pomocne, pomagają przetrwać, poradzić sobie, zredukować stres. Niestety z czasem generalizują się na wszystkie relacje i sytuacje, co już jest bez sensu. To co działało w relacji z panią od polskiego niekoniecznie zadziała w relacji z mężem. Działo z mamą, ale nie z szefową. Działo w domu, ale nie działa ze znajomymi.

Z kolei przekonania (schematy) jakie mogą prowadzić do problemów interpersonalnych to np.:

  • coś jest ze mną nie tak
  • nic mi się nie udaje
  • nikogo nie obchodzę
  • sama sobie nie poradzę
  • inni są ważniejsi ode mnie
  • muszę być najlepsza/y
  • do nikogo i nigdzie nie pasuję
  • nie można ufać ludziom, można polegać tylko na sobie.

Postrzegamy siebie i innych ludzi przez pryzmat swoich schematów. Przekonanie jest głęboko zakorzenione i pozornie korzystne dla ciebie, bo np. muszę być najlepsza mobilizuje do działania. Ale na dłuższą metę prowadzi do wypalenia.

Być może dziś czujesz się samotna/y, nie masz bliskiej osoby, której porafisz zaufać. Może stale popadasz w konflikty ze współpracownikami, masz tzw. pecha do przełożonych. Nie potrafisz utrzymać stałego związku. Twierdzisz, że źle wybierasz partnerów/ki. Wpadasz w toksyczne relacje, jesteś wykorzystywany/a. Nie masz przyjaciół.

Jeśli chcesz pozbyć się problemów interpersonalnych musisz zrezygnować z nawykowych reakcji takich jak przechwalanie się, atakowanie czy unikanie, odciąć się od negatywnych przekonań, wprowadzić nowe zachowania.

Dr Avigail Lev* udownodniła, że skuteczna jest następująca pocedura

  1. Odkrycie własnych schematów.
  2. Rozpoznanie swoich startegii.
  3. Rozpoznanie swoich wartości dotyczących relacji z ludźmi.
  4. Nauczenie się akceptowania bólu wywołanego schematem.
  5. Nauczenie się dystansowania od bolesnych myśli wywołanych schematem.
  6. Przełożenie wartości na działanie (nowe nawyki).

 

*psycholog kliniczny, specjalizująca się w terpaii par, współautorka “Relacje na huśtawce”, GWP
Na podstawie: “Relacje na huśtawce. Jak uwolnić się od negatywnych wzorców zachowań?”, A. Lev, P. Fanning, M. McKay, M. Sceen, GWP 2018

Posted on 2 stycznia 2023 in Depresja, Emocje, Lęk, Perfekcjonizm, Powrót do siebie, Stres

Share the Story

About the Author

Leave a reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.