Byłam niedawno na koncercie zaprzyjaźnionego Muzyka. Grał pięknie. Zauważyłam, że przez pierwszych kilka minut był mega zestresowany. Po koncercie powiedział, że przeżywał ogromną tremę. Stwierdził też, że z powodu stresu, nie zrealizował swojego planu, zagrał i zaśpiewał poniżej swoich możliwości. Nas słuchaczy nie zawiódł, ale zapłacił za ten występ swoim zdrowiem. Pomyślałam, że muzyk przygotowując się do koncertu musi nie tylko tworzyć, ćwiczyć, szlifować takty, ale przede wszystkim zadbać o swoją psychikę, nastawienie, ciało; relaksować się regularnie.
Co to jest trema? To rodzaj stresu, podekscytowanie połączone z lękiem, obawą i zdenerwowaniem. Zwykle występuje w sytuacji oceny, np. przed lub w trakcie występu publicznego, podczas prezentacji swoich umiejętności, egzaminu. Trema często utrudnia koncentrację i możliwości działania.
Kiedy stajemy w obliczu sytuacji stresowej uruchamia się reakcja “walcz lub uciekaj”. W układzie nerwowym dochodzi do szeregu reakcji biochemicznych skutkujących wydzieleniem silnie pobudzających hormonów takich jak adrenalina i kortyzol. Dzięki nim organizm jest gotowy do zwiększonego wysiłku – serce bije szybciej, wzrasta ciśnienie krwi, tętno i oddech przyśpiesza, zwiększa się poziom glukozy we krwi – wszystko po to aby zwiększyć dotlenienie i wydolność organizmu. Zwiększa się szybkość, zwinność, ale też pocą się ręce. Napięcie mięśniowe wzrasta, aby ochronić ciało przed uszkodzeniem. Naczynia krwionośne na powierzchni ciała obkurczają się. To zmniejsza utratę krwi w przypadku zranienia, ale powoduje też uczucie zimnych rąk i stóp. Krew kierowana jest do dużych mięśni, co powoduje niedokrwienie tych mniejszych, np. odpowiadających za koordynację. Oddech staje się płytszy i szybszy, w efekcie powoduje mniejsze dotlenienie mózgu i zmniejszenie możliwości intelektualnych.
Stres służący zebraniu sił, pozytywnie mobilizujący do aktywności tzw. eustres działa korzystnie – w sytuacji ekstremalnej pomaga chronić życie, w przypadku pojawiających się w życiu każdego człowieka wyzwań pomaga stawić im czoła. Za dużo stresu działa paraliżująco.
Edyta Geppert, piosenkarka powiedziała: „kiedyś trema była dla mnie obezwładniającym, paraliżującym strachem. Zaczęłam czytać książki z dziedziny psychologii. Zrozumiałam, że moja chorobliwa trema wypływa z niskiej samooceny. Dziś, po 16 latach pracy na estradzie odbieram tremę jako coś radośnie mobilizującego. W moim przekonaniu jest ona wyrazem respektu wobec publiczności i pokory wobec mojego zawodu”.
Aby skutecznie opanować tremę należy po pierwsze zrozumieć mechanizm jej działania. W dużym uproszczeniu trema powstaje w sytuacji obawy przed krytyczną oceną. Ważna jest zatem w procesie nauki radzenia sobie z tremą, praca nad samooceną i zmiana nastawienia. Więcej o stresie przeczytasz tutaj. O sposobach radzenia sobie ze stresem i tremą napiszę w kolejnych postach, a póki co poniżej zamieszczam kilka wskazówek, jak profilaktycznie przeciwdziałać tremie każdego dnia:
- kontaktuj się z naturą czyli np. spaceruj w parku, w lesie..
- zadbaj o pozytywne nastawienie
- dbaj o ciało (wysypiaj się, odżywiaj się racjonalnie)
- korzystaj z technik relaksacyjnych i wizualizacji (tu może pomóc psycholog)
- ćwicz, znajdź ulubioną aktywność fizyczną
- rozwijaj dystans i śmiej się (nie na wszystko mamy wpływ)
- stawiaj sobie realistyczne cele
- unikaj perfekcjonizmu
- rozmawiaj z ludźmi 🙂
