Narcystyczny cień

Narcystyczny cień to termin, z którym zetknęłam się dzięki dr Izabeli Kopaniszyn. Pod terminem tym kryje się osobowość, która nie jest sklasyfikowana w ICD-10. Dr Kopaniszyn zauważyła, że pewne osobowości charakteryzują się występowaniem zespołu cech narcystycznych, które jednak nie pasują do żadnych znanych opisywanych osobowości narcystycznych. Nazwała ten zespół cech Zaburzeniem Osobowości Narcystycznego Cienia (Narcissitic Shadow Personality Disorder).

Osobę z tym zaburzeniem charakteryzują jakby dwie „osobowości”. Pierwsza, prawdziwa osobowość jest zdrowa, empatyczna, normalnie funkcjonująca. Druga „osobowość”, tak naprawdę osobowością nie jest, a jest jedynie zbiorem mechanizmów obronnych, nazwanych przez dr Kopaniszyn cieniem narcystycznym. Porównuje ona ten cień narcystyczny do wieloryba, który znajduje się pod wodą, a od czasu do czasu potrzebuje wypłynąć na powierzchnię.

Cień ten jest całkowicie odcięty od osobowości zdrowej, od świadomego ja. Potrzebuje ujawniać się czasem po to, aby zaistnieć, “nakarmić się”. Osoba z narcystycznym cienieniem nie umie w inny sposób niż działanie z poziomu cienia, zaspokoić pewnych swoich potrzeb.

Jak zachowuje się osoba z narcystycznym cieniem?

W jednej chwili potrafi być zupełnie swobodna i naturalna, a w innym momencie zupełnie zamknięta, agresywna, niedostępna.

Nie sposób przewidzieć, kiedy jak się zachowa. W momencie kiedy cień jest aktywny, osoba ta zachowuje się egocentrycznie i bierze do siebie zachowania innych osób, które wcale nie muszą być przeciw niej skierowane.

To mogą być błahe zachowania, np. przełożenie przedmiotu w jakieś inne miejsce spowoduje wynurzenie się narcystycznego cienia, bo może być odebrane, jako brak szacunku, lekceważenie, ignorowanie potrzeb. Wówczas reakcją będzie niezadowolenie, krytyka, awantura. Innego dnia, w takiej samej sytuacji osoba z narcystycznym cieniem zachowa się zupełnie normalnie, np. po prostu zapyta gdzie dana rzecz, lub nie zwróci uwagi, że jest w innym miejscu.

Kobieta, partnerka mężczyzny z narcystycznym cieniem, może myśleć, że te chwile agresji i odsuwania się wynikają z różnic płci mózgu. Kobieta może myśleć, że mężczyzna udaje się do swojej jaskini i chce pobyć sam. Tak może być u mężczyzny o zdrowej osobowości, ale u mężczyzn z cieniem narcystycznym ta zmiana zachowania to mechanizm obronny na poczucie, że nie został należycie uszanowany.

Cień wynurza się

Ponieważ zapalnikiem do pojawienia się narcystycznego cienia jest poczucie bycia nie szanowanym, to osoba z cieniem może np. czuć się bardzo sfrustrowna w towarzystwie, gdzie inni dokonale się bawią. Jeśli zdarzy się, że osoba ta przez dłuższy czas nie dochodzi do głosu i nikt nie zwraca na nią uwagi to ujawni się narcystyczny cień. Osobie takiej nie zależy na sympatii, ale chce aby z nią się liczono, podziwiano, szanowano. Może zatem wyjść po prostu z takiej imprezy pod pretekstem lub z jakąś jadowitą uwagą.

W narcystycznym cieniu człowiek zachowuje się jak narcyz ukryty. W cieniu chce mieć zawsze rację, doszukuje się u innych błędów i wad osobowości. Fałszuje rzeczywistość aby chronić swój wizerunek, kłamie, może stosować gaslighting, manipuluje. Stosuje też silent treatment (karanie ciszą, ciche dni). Przy czym wszystko robi to nieświadomie, nie po to by zmanipulować osobę do własnych celów, jak działa narcyz ukryty czy jawny. Osoba w narcystycznym cieniu działa z poziomu poczucia własnej krzywdy, jest głęboko urażona, broni się przed zagrożeniem z zewnątrz.

Różnice między narcyzem a narcystycznym cieniem

Główna różnica między osobą z narcystycznym cieniem, a narcyzem to empatia. Narcyz nie ma empatii, a osoba z cieniem jest empatyczna i wrażliwa. Nawet jeśli w cieniu jest zimna i okrutna to potem żałuje swoich zachowań. Nie umie przeprosić wprost, ale będzie zachowywać się w sposób, który można odczytać jako przepraszam. Żałuje swoich słów i potrafi się wczuć w położenie innych osób.

Prawdziwy narcyz nie jest w stanie ani żałować tego co zrobił, ani współczuć, ani nie poczuwa się do powiedzenia „przepraszam”, czy wykonania jakiegoś gestu w tym kierunku.

Osoba z narcystycznym cieniem potrafi wzruszyć się piękną chwilą, filmem, losem zwierząt.

Obdarowuje szczerze i działa z poziomu zdrowej osobowości. Daje prezenty prawdziwe, ciekawe, dostosowanie do potrzeb.

Potrafi kochać i ma do czego się odwołać, wie co znaczy słowo “kochać”.

Podczas gdy narcyz nie przeżywa “pozytywnych” emocji, nie wzrusza się, nie odczuwa miłości choć wszystko to potrafi udawać.